H1N1(ရာသီေပၚတုပ္ေကြး) မကူးစက္ခံရေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔ အဓိကလိုက္နာရမယ့္ (၇)ခ်က္
ေရးသားသူ Yun Sandi Nan Mon
ေဆးပညာပိုင္းဆုိင္ရာတည္းျဖတ္သူ Dr. Thurein Hlaing Win
H1N1(ရာသီေပၚတုပ္ေကြး) မကူးစက္ခံရေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔ အဓိကလိုက္နာရမယ့္ (၇)ခ်က္
H1N1 (ဝက္တုပ္ေကြး) ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ တုပ္ေကြးမ်ိဳးစိတ္အသစ္ျဖစ္ျပီး အျဖစ္မ်ားတဲ့ရိုးရိုးတုပ္ေကြးေရာဂါနဲ႔လကၡဏာခ်င္းဆင္တူပါတယ္။ ၀က္ေတြမွာ ရွင္သန္ေနထိုင္နိုင္တဲ့ virus ပိုးျဖစ္ေပမယ့္ ေသခ်ာကိုင္တြယ္ခ်က္ျပဳတ္ထားတဲ့ ၀က္သားနဲ႔ တျခားစားေသာက္ကုန္ေတြ စားရံုနဲ႔ေတာ့ မကူးစက္နိုင္ပါဘူး။လူလူခ်င္းသာ ကူးစက္ပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာေတြက အမ်ားအားျဖင့္ဆင္တူေပမယ့္ ဝက္တုပ္ေကြးကေတာ့ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းလကၡဏာေတြအျပင္ ဝမ္းေလွ်ာတာနဲ႔ ပ်ိဳ႔အန္တာေတြ ပါျဖစ္နုိင္ပါတယ္။ H1N1 ဝက္တုပ္ေကြးက ရိုးရိုးရာသီတုပ္ေကြးထက္ အဆုတ္ထဲကို ပိုနက္ရိႈင္းစြာကူးစက္ေရာက္ရွိနုိင္ပါတယ္။ ဝက္တုပ္ေကြးလကၡဏာ ေတြက –
– ခ်မ္းတုန္ျခင္း
– ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း
– ေမာပန္းအားကုန္ျခင္း
– ဝမ္းေလွ်ာျခင္း
– ဖ်ားျခင္း
– ေခါင္းကိုက္ျခင္းနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း
– လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း
– ႏွာေစးႏွာပိတ္ျခင္း
– မူးေဝေအာ့အန္ျခင္းတုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။
> ဘယ္လိုကူးစက္နုိင္သလဲ
ေရာဂါရွိေနသူက ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်လုိုက္တဲ့အခါ ေလထုထဲေရာက္လာတဲ့အမႈန္ေတြကေန ကူးတာပါ။ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ပါတဲ့ေလေတြကို ရွဴရိႈက္မိတဲ့အခါ ဒါမွမဟုတ္ ဗိုင္းရပ္စ္ကပ္ျငိက်န္ေနတဲ့ မ်က္ႏွာျပင္တစ္ခုခုဆီကေန မ်က္လံုး၊ႏွာေခါင္းနဲ႔ ပါးစပ္ စတာေတြဆီကို ကူးစက္ရရွိနိင္ပါတယ္။ လကၡဏာမျပခင္တစ္ရက္မွာတည္းက ကူးစက္ပိုးကပ်ံ႔နွ႔ံသြားနုိင္ျပိး ေနမေကာင္းျဖစ္ျပီး ၇ရက္ေလာက္ထိ ကူးစက္ပ်ံ႔ႏွံ႔သြားႏိုင္ပါတယ္။
ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးက သက္မဲ့အရာဝတၳဳေတြမွာ ဒါမွမဟုတ္ လက္မွာ ကပ္ျငိရင္ မိနစ္ပိုင္းေလးပဲ အသက္ရွင္နိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆက္ျပန္႔ပြားဖို႔ လံုေလာက္တဲ့အခ်ိန္အတိုင္းအတာျဖစ္ေနတယ္။ ဥပမာ ကိုယ့္ရံုးခန္းထဲက တစ္ေယာက္ေယာက္နွာေခ်လိုက္တယ္၊ေခ်ာင္းဆိုးလိုက္တယ္ဆိုပါစို႔။ စားပြဲ သို႔မဟုတ္ မ်က္နွာျပင္တေနရာရာမွာ ႏွာရည္ သို႔မဟုတ္ တံေတြးေတြစင္မယ္၊ ဒါကိုထိေတြ႔မိရာက လြယ္လြယ္ကူးစက္နိုင္ပါတယ္။ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ရာကေနလည္း ကိုယ့္လက္ကို ေရာဂါပိုးရရွိနုိင္တယ္၊ ကိုယ့္မ်က္လံုးပြတ္မိမယ္ဆိုရင္ ျပီးျပီပဲ။ အေကာင္းဆံုးက လက္ေဆးပါ။
ဒီေတာ့ ဘယ္လိုကာကြယ္လို႔ရမလဲ
(၁) ေနမေကာင္းျဖစ္ရင္ အိမ္မွာပဲေနပါ။ ေနမေကာင္းျဖစ္တဲ့အခါ ၂၄ နာရီအတြင္းေတာ့ အိမ္မွာပဲနားေနျပီး တျခားသူကိုမကူးေအာင္ ဂရုစိုက္ပါ။
(၂) လက္မၾကာခဏေဆးပါ။ ေရာဂါပိုးေတြရန္က ကာကြယ္နုိင္ဖို႔အလြယ္ဆံုးနည္းလမ္းပါ။ ဆပ္ျပာနဲ႔ေဆးပါ ဒါမွမဟုတ္ရင္ လက္သန္႔ေဆးရည္သံုးပါ။ၾကမ္းျပင္၊ မ်က္ႏွာျပင္နဲ႔ အသံုးအေဆာင္ေတြမွာ ေရာဂါရွိသူဆီက ႏွာေခ် ေခ်ာင္းဆိုးရာကေနထြက္လာတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကပ္ေနႏိုင္တယ္။
(၃) ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးတာ ထိန္းပါ။ ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးတိုင္း အဝတ္နဲ႔အုပ္ဆိုးတဲ့အက်င့္ကိုလုပ္ပါ။ ႏွာေခါင္းစည္းသံုးလည္းရပါတယ္။ လံုးဝလက္မအားရင္ တံေတာင္ဆစ္နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ကာျပီးဆိုးပါ။
(၄) သန္႔ရွင္းမႈကို ဂရုစိုက္ပါ။ သံုးျပီးသားတစ္ရွဴးေတြ ေသခ်ာစြန္႔ပစ္ပါ။ လက္မသန္္႔ဘဲ နွာေခါင္း၊ ပါးစပ္နွင့္ မ်က္လံုးေတြကို မထိမိပါေစနဲ့(virus ပိုးက စားပြဲ၊တယ္လီဖုန္းစတဲ့ မ်က္နွာျပင္ေတြမွာ ေကာင္းစြာ အသက္ရွင္ေနနိုင္တာေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။)
(၅) လူမ်ားလြန္းတဲ့ေနရာေတြ မလိုအပ္ဘဲမသြားပါနဲ႔။ ကိုယ့္မွာကိုယ္ခံအားနည္းေနတဲ့အခါမ်ိဳးဆို ကူးစက္ခံရလြယ္နုိင္ပါတယ္။ အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ၊ ၆၅ ႏွစ္အထက္ သက္ၾကီးပိုင္းေတြ၊ နာတာရွည္မက်န္းမာသူေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ၊ ပန္းနာရင္က်ပ္၊ႏွလံုးတို႔လို ေရာဂါရွိသူေတြဟာ ဘယ္တုပ္ေကြးကိုမဆို ကူးစက္ခံရလြယ္တဲ့သူေတြျဖစ္လို႔ ပိုသတိထားသင့္ပါတယ္။
(၆) အာဟာရျပည့္ေအာင္စားပါ။ ျပည္႔၀စြာအနားယူပါ။ ဒီလိုအာဟာရျပည့္ေအာင္ စားေသာက္ျပီး ေကာင္းေကာင္းအနားယူမွ ကိုယ္ခံအားေကာင္းျပီး ေရာဂါပိုးကို ထိထိေရာက္ေရာက္တိုက္ထုတ္နိုင္ပါလိမ့္မယ္။
(၇) ေနမေကာင္းရင္ ႏွာေခါင္းစည္း (mask) ေတြတပ္ထားပါ။ ကိုယ့္ဆီကေန သူမ်ားကိုမကူးစက္ဖို႔အျပင္ ကိုယ္အားနည္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ တျခားေရာဂါပိုးေတြထပ္မဝင္ေစဖို႔ ႏွာေခါင္းစည္းတပ္ထားတာအေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။
H1N1 ျဖစ္တဲ့အခါ ကိုယ္ခံအားေကာင္းတဲ့သူေတြ မွာ ကုသမႈခံယူျပီး သက္သာသြားသူေတြရွိေပမယ့္ ျပင္းထန္ရင္ေတာ့ အသက္ဆံုးရံႈးနုိင္ပါတယ္။ ကုသတဲ့အခါ ဗိုင္းရပ္ဆန္႔က်င္ေဆး oseltamivir (Tamiflu) and zanamivirကို အၾကံေပးေထာက္ခံထားပါတယ္။ ေရာဂါပိုးက ေဆးယဥ္သြားနုိင္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ တုပ္ေကြးေနာက္ဆက္တြဲေတြရနုိင္ေျခမ်ားသူေတြမွာပဲ သံုးေလ့ရွိပါတယ္။ က်န္းမာေရးေကာင္းတဲ့လူအေနနဲ႔ေတာ့ ၀က္တုပ္ေကြးကူးခဲ့ရင္ေတာ့ ခုခံအားနဲ႔ျပန္တုိက္နုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
Copy from: hellosayarwon
